سلام علیکم.

بحثی که شما می‌فرمایید، بحث محبّت کردن به بچه است. بچه باید از پدر و مادر محبت ببینه؛ این قانون کلی. و اما اون روایت مشهوری که عمر فرزند رو به سه هفت سال تقسیم کرده و هفت سال اول رو سنّ امیری و ریاست بچه فرموده، به این معنا نیست که حرف، حرفِ بچه باشه و پدر و مادر مطیع باشند! این که عینِ حماقت هست که انسان اختیارش رو بده دست کودک! بلکه در اون شرایط زمان‌های سابق که والدین‌سالاری حکم‌فرما بود، ائمۀ معصومینِ ما با این قبیل روایات می‌خواستند بفرمایند که کودکِ کمتر از هفت سال شما، بایستی در اولویت امور بااهمیت شما قرار بگیرند. مثلا اگر کودک چهار سالۀ شما بستنی می‌خواد و داره گریه می‌کنه، شما رفتارتون طوری نباشه که به او اهمیت ندید و بی‌خیال تمام روز به کارهاتون برسید و این بچه خودش‌رو پاره کنه از گریه! نه! به او اهمیت بدید، حتی اگر نخواید ـ به علل مختلف ـ براش بستنی رو بخرید. یعنی مثل یک امیر، مثل یک آقا، به او محبت کنید، اگرچه در بسیاری از موارد هم بخواید دعواش کنید. رئیس بودن بچه در سنین کودکی، به معنای نبودِ خط قرمز نیست. در کل، باید محبت ببینه و در کل، نسبت به خطوط قرمزی که هست، باید از پدر و مادرش‌واکنش ‌های حتی تند هم ببینه. اما نسبت به سایر دوران عمر او، بیشترین توجه باید در همین هفت سال اول باشه، به خلاف سال‌های بعد که باید کم‌کم پدر و مادر وابستگی او رو از خودشون به شکل آزمایشی و تمرینی قطع کنند و اجازه بدن روی پای خودش بایسته.

جملۀ آخرتون در صورتی درسته که بگیم «چشم» شنیدن او به طور مطلق نباشه. اگر در عموم چیزهایی که ضرری براش ندارند «چشم» بشنوه و در سایر چیزهایی که بد هست، اخم و دعوا و تنبیهِ مخصوص و مناسب ببینه، بله؛ آقا می‌شه! اما چیزی که ما شاهدش هستیم در جامعۀ فعلی، چیزی غیر از اینه.

سلام علیکم و رحمة اللـه.

عجب! هان! پس من اشتباه متوجه شده بودم. عبارتتون رسای این مطلب نبود. خدا ایشون رو حفظ کنه.

بله، درسته که محبت در سرشت شیعیان هست، اما ایمان مراتبی داره، و ایمان انواعی داره. گاهی اوقات ایمان و اعتقاد و محبّت برخی، در سایۀ بروز و ظهور بسیاری از آثار نفس اون‌ها، مخفی هست. و به واسطۀ معرفتی که به ابعادی از شخصیت بزرگان دین پیدا می‌کنند، اون موانع برطرف، و محبت و اتصال اون‌ها برقرار می‌شه. لذا خداوند متعال یک تجلی برای خودش‌ روی زمین قرار نداده، و انبیاء بسیار و ائمۀ متعدد فرستاده که هرکدام دارای اوصاف و عادات خاصی هستند، که به وسیلۀ این صفات مختلف، خلائق جذب شوند. دیده‌اید لابد که عده‌ای اباالفضلی هستند! مثلا افراد به اصطلاح داش مشتی و لوتی، بیشتر جذب مردانگی حضرت امیرالمؤمنین و حضرت قمر بنی‌هاشم می‌شن. عده‌ای که دانش‌دوست هستند، عاشق علم ائمه و همینطور سایرین...

علیکم السلام و رحمة اللـه.

اسعداللـه ایامکم.

نظر لطف شماست.

این هم جزو پدیده‌های نو هست! البته هیچ منافاتی نداره که یک فرد اسم واحد، و القاب متعدّد داشته باشه. و یا جعل کنیه هم برای افراد (مثل کنیۀ امام جواد علیه السلام که امروز ولادت ایشان هست: ابوجعفر) منافاتی با تک‌اسمی بودن او نداره. اما چیزی که شما می‌فرمایید همون تعدّد اسامی هست که خودم دقیقا نمی‌دونم آیا درسته یا غلط! ولی انگار بچه از همون ابتدا دچار بلاتکلیفی می‌شه!

در تکمیل اینکه در اسم اسراری هست، داشتم به این فکر می‌کردم که امام باقر علیه السلام، نام مبارکشون محمّد بود و کنیه‌شون «اباجعفر»؛ ایشون شکافندۀ علم و پایه‌گذار نهضت علمی در قرن دوم هجری بودند، و چقدر جالب که به تبعیّت و شاگردی و مریدی ایشون، نامِ هر سه مؤلف کتب اربعۀ شیعه (حجة الإسلام کلینی، شیخ صدوق و شیخ طوسی) هم، ـ بگیم به حسب اتفاق، یا تأثیر بارِ مثبت نام ـ محمّد، و کنیه‌هاشون ابوجعفر هست! که نقش کم‌نظیر این‌ها در جمع‌آوریِ احادیث و زحمتی که کشیده‌اند، بر اهل فن پوشیده نیست. به جرات می‌شه گفت اگر امثال این بزرگواران نبودند، دینی برای ما باقی نمونده بود، چون این‌ها حامل و منتقل‌کنندۀ الفبای تشیّع، از امامان معصوم ما علیهم السلام به ما بودند. رحمة اللـه علیهم اجمعین.

سلام علیکم.

اسعداللـه ایامکم و تقبّل اللـه اعمالکم! از دعای خودتون حقیر رو محروم نفرمایید.

به مطلب خوبی اشاره فرمودید. اولا اجازه بدید ما پامون رو یک مقدار از اشکال شما جلوتر بگذاریم، و بعد جواب بدیم. یعنی اشکال شما الآن به دو شخصیتی هست که ما اصلا نسبت به اون‌ها در مبانی تشیّع، ادعای عصمت نداریم، اگرچه اون‌ها از اولیاء خدا هستند، اما بدیهی هست که یک ولیّ خدا از خطا در تمام زمان‌های زندگی مصونیّت معصوم رو نداره.

اگر این‌ دو بزرگوار معصوم بودند اشکال ما چطور جواب داده می‌شد؟ مثلا ما می‌بینیم که حضرت صدّیقۀ طاهره سلام اللـه علیها از جریان مسجد و خطبه که برمی‌گردند، می‌بینند امیرالمؤمنین علیه السلام در منزل نشسته‌اند. خطاب به حضرت عرض می‌کنند اون عبارتی رو که خیلی مشهور و دردآوره: اشتملت شملة الجنین... مثل طفل در شکم مادر زانوی غم بغل گرفته‌ای و مثل افراد متّهم گوشه‌گیر شده‌ای! تا آخر اون روایت که سرچ کنید و رجوع کنید و ببینید که عبارات عباراتِ عادی نیست و به راحتی می‌شه از اون بوی اعتراض و ناراحتی رو استشمام کرد. این رو ما چه کنیم؟! شما می‌گید در کودکیِ حضرت اباالفضل، من می‌گم در بزرگسالی حضرت فاطمۀ زهراء سلام اللـه علیها چنین اتفاقی افتاده که از نظر سندی هم استحکام داره و نمی‌شه زیر سؤال برد و از نظر ادبیات هم مشخصه ادبیات حضرت صدّیقه است!

چطور جواب می‌دیم؟

یک: نکته‌ای که در اینجا ما ازش غافلیم، بحث شاکله و شخصیت هست! یعنی اقتضای شاکلۀ حضرت صدّیقۀ طاهره سلام اللـه علیها در عالم مادّه، چه نوع شاکله‌ای هست؟ شاکلۀ زنانه! خب شاکلۀ زنانه چه طور هست؟ بالاخره تاب و توان یک زن در یک حدّیه. ما نمی‌تونیم این رو منکر بشیم. و از طرفی این‌ها بشری بودند مثل ما، و این‌طور نبوده که همیشه بخواهند خرق عادت کنند و مثل ملائکه زندگی بگذرونند. خواه‌ناخواه اتفاقاتی در زندگی این‌ها می‌افتاده که به شاکله و شخصیت این‌ها برمی‌گرده. اعتراض حضرت صدّیقه نه اعتراض شخصیت یک معصوم به معصوم دیگر، بلکه اعتراض یک معصومِ نازل در عالم مادّۀ در قالبِ ناسوتیِ یک زن، در اون شرایط سخت هست که به شدت از غصب مقامِ خلافتِ امام علیه السلام ناراحت و رنجدیده است و از می‌خواد هر طور شده وظیفه‌ش رو انجام بده و خلافت رو به امام زمانش برگردونه. حلّ این مسئله، نیاز به تأمّل، و مطالعۀ دقیق و اطلاع از این داره که یک ولیّ خدا چه تطوّراتی رو طی می‌کنه تا ولی می‌شه؛ تفاوت امام معصوم با غیرِ معصوم در چیه؟

بالاخره امیرالمؤمنین علیه السلام در اون لحظه، حائز رتبه‌ای بودند که حضرت صدّیقه سلام اللـه علیها فاقدش بودند، چون حضرت صدّیقه هرچقدر که از مقامات برخوردار بودند، باز اینجا امام امیرالمؤمنین است و فاطمۀ زهراء مأموم!

این مطلب نیاز به یک سعۀ صدر و تأمّل و تفکر دقیق داره و پذیرشش توسط افراد به راحتی نیست، چون ما خیال می‌کنیم که ائمۀ ما از همون روز اول، مقامات روز آخر حیاتشون رو داشته‌اند و همۀ مطالب از دقیقۀ اوّلِ زندگی برای این‌ها حل بوده، در حالتی که در عینِ اینکه امیرالمؤمنین در لحظۀ تولّد سورۀ مؤمنونی که هنوز سال‌ها تا نازل شدنش مونده رو قرائت می‌فرمایند، با این حال، امیرالمؤمنینِ روز تولّد با امیرالمؤمنینی که فزتُ و ربِّ الکعبه می‌فرماید، خیلی خیلی متفاوته. این امیرالمؤمنین سال‌ها سیر تکاملی رو طی کرده تا شده اون امیرالمؤمنین! و این با معصوم بودن و اینکه سالها قبل از خلقت حضرت آدم، امیرالمؤمنین در عرش عبادت می‌کرده هیچ منافات نداره.

قضیۀ حضرت صدّیقۀ طاهره هم با تأمّل در اطراف قضیه، و البته با اطلاع از مبانی عرفان نظری و فلسفۀ حکمت متعالیه، تا حدودی روشن می‌شه.

مثل همین قصه است: قضیۀ حضرت عیسی بن مریم علیهما السلام، که در طفولیت بیمار شد. حضرت مریم مستاصل که چه کنم؟ پسر به مادر یک نسخه پیشنهاد کرد که برام مثلا فلان گیاه و فلان گیاه و فلان گیاه رو مخلوط کن و دم کن و بیار تا من بخورم و خوب بشم.

حضرت مریم هم رفتند و این کارها رو کردند و وقتی دوا رو آوردند که حضرت عیسی میل کنند، حضرت عیسی امتناع کرد! مریم مقدس به قول امروزی‌ها به این مضمون فرمودند که تو از طرفی به من نسخه می‌دی و می‌گی برو این دوا رو اینطور درست کن، و حالا که برات آوردم نمی‌خوری؟

نبی خدا فرمود که: نسخه‌پیچی من و تجویز من، اقتضای پیغمبری و حکمت منه، و نخوردن من، اقتضای کودکی‌ام!

جواب دو:

مقدمه یک: روایتی رو ظاهرا از امام صادق علیه السلام دیده‌ام، اما الآن سندش مدّ نظرم نیست. چیزهایی که عرض می‌کنم رو اگر می‌خواید خودتون سرچ کنید؛ من فرصتش رو ندارم، اما مستند عرض می‌کنم. حضرت می‌فرمایند: «گاهی اوقات خداوند به بنده‌اش نهی‌ای می‌کنه، و دوست داره اون نهی انجام بشه! مثل نهی‌ای که به حضرت آدم ابوالبشر کرد که از این میوۀ بهشتی نخور، اما خداوند مشیّت و اراده‌اش بر این بود که آدم بخوره، چون خوردنِ آدم از اون میوه، به تکامل خودِ حضرت آدم و نسل و دودمان او منجر می‌شد.

و گاهی اوقات خداوند به بنده‌اش امری می‌کنه و دوست داره که اون امر انجام نشه، و مشیّتش بر عدم اتیان اون امر تعلق می‌گیره! مثل امری که به حضرت ابراهیم فرمود که ذبح کن فرزند رو، اما نمی‌خواست و دوست نداشت که چنین امری انجام بپذیره.»

مقدمه دو: به اعتقاد من، امام زمان علیه السلام اگر به کسی بگه زنت رو طلاق بده، بچه‌ات رو بکش، از بالای کوه خودت رو پایین بینداز، باید فرد اتیان کنه! باید عمل کنه! مثل هارون مکّی که حضرت به او فرمودند به تنور آتش برو و او بدون درنگ رفت داخل آتش! یعنی امر حضرت، دارای صلاح و مصلحت هست، چه آتش هارون رو بسوزونه و چه نسوزونه که البته نسوزوند.

اما با حفظ این دو مقدّمه، باید عرض کنم که قبل از عمل کردن به دستور امام، باید دید آیا امام از ما عمل کردن به دستور رو می‌خواهند یا نه؟ مثلا حضرت سیدالشهداء علیه السلام در شب عاشورا به اصحاب می‌فرمایند این شب است و تاریکی، فاتّخذوه جملاً، این راه شب رو بگیرید و از تاریکی استفاده کنید و شبانه برید! این‌ها با من کار دارند، نه با شما! همین امر به این که از تاریکی شب استفاده کنید و برید، آیا واجب الإطاعه نیست؟ با مبنای شما، پس باید اصحاب همه اون شب می‌رفتند! در حالی که بلند شدند و با شدت و حدت گفتند: نه! ما ابدا شما رو تنها نمی‌گذاریم!

این هم از جملۀ اوامری هست که امام زمان علیه السلام می‌کند، اما هدف، امتحان و ابتلاست! نه اتیان و انجام دادن اون امر! اینجا اگر کسی به این امر امام حسین علیه السلام عمل می‌کرد، قاعدۀ بازی رو باخته بود! رند و زرنگ کسیه که بفهمه کِی باید به امر امام عمل کنه و کِی امام قصد دارند او رو امتحان کنند!

وانگهی در این روایت، حضرت عباس علیه السلام نمی‌گن که نه! من نمی‌خوام عدد یاد بگیرم و شما اصلا به من عدد یاد نده! نه! بلکه می‌خوان به پدر ارجمند عرضه بدارند که علاوه بر اینکه من استعداد این رو دارم که حساب و کتاب یاد بگیرم، ای پدر بزرگوار! ببین که من چقدر از تو فیض برده‌ام که این مطلب رو هم می‌فهمم: زبانی که به یک باز شده، تا آخر عمر به «دوئیّت و دوگانگی و تکثّر» باز نخواهم کرد!

آیا اینجا امر امام زمین گذاشته شده؟ پدری اگر به فرزندش این رو بگه و نمی‌گیم در سه چهار سالگی، بلکه در پانزده سالگی هم چنین جوابی بده، پدر ذوق می‌کنه؛ و به هیچ وجه از ذهن یک پدر نمی‌گذره که الآن این فرزند امر من رو زمین گذاشت و عمل نکرد و بی‌احترامی به من شد.

جواب سه: بر فرض اینکه مخاطب ما هیچ کدوم از جواب‌های قبل رو نپذیره، اینطور جواب می‌دیم که اگر شما مبانی ما در پاسخ‌های قبل رو به علت عدم پذیرش مبانی تشیّع نمی‌پذیرید، باید بگیم که ما معتقدیم 14 معصوم بیشتر نداریم و بس! یعنی حضرت عبّاس و حضرت زینب و حضرت معصومه و حضرت علیّ اکبر و حضرت سید محمد مدفون در نزدیکی سامراء و امثال این بزرگوارانی که به مقام عصمت بسیار نزدیک بودند (علیهم السلام)، روی تمامِ دوران زندگی این‌ها نمی‌شه حساب باز کرد. هرچه باشد، این‌ها معصوم نبوده‌اند، و علاوۀ بر این‌ها این حکایت مربوط به کودکی این دو بزرگوار بوده و به اقتضای کودکی، اتفاقی بیفته که به نوعی ترک اولی باشه. یک ولیّ الهی، یک حضرت عبّاسی که در واقعۀ کربلا، قبل از آب آوردن چشم او به عوالم توحید باز، و به مقام امامت بصیر هست، در طول سالیان سال و حدود پانزده سال تحت تربیت امیرالمؤمنین و ده سال امام مجتبی و ده سال سیدالشهداء علیه السلام به این رتبه رسیده، و از روز اوّل و در کودکی اینطور نبوده که همین دیدِ فعلیِ به امامت رو داشته باشند. این نکته، نکتۀ کلیدی‌ای هست که خیلی از ما ازش غافلیم و باعث بروز مشکلات زیادی هم شده. مثلا نگاه می‌کنند و می‌گن مثلا آیت اللـه قاضی رضوان اللـه علیه جزو کاملین بود، پس چرا مثلا فلان حرف از ایشون نقل می‌شه که با فلان چیز نمی‌سازه. خب عزیز من! این حرف آقای قاضی در بیست و پنج سالگی گفته شده، و ایشون چه معلوم اصلا کاملِ به اون معنا شده اوّلا؟ و چه معلوم در چه وقت این تکامل صورت گرفته؟ قاضیِ اسفار طی کردۀ شصت و چند ساله، با قاضیِ جوانِ در مسیر حقّ بیست و پنج ساله زمین تا آسمان فرقش هست! و اینطور نیست که هرچی که در سنّ بیست و پنج سالگی بگه صحیح باشه.

امروز حال من مساعد بود و نوشتنم گرفته بود! ببخشید جواب طولانی شد. اگر اشتباه نکنم، ظاهرا کامنت‌های زیادی از شما بی‌جواب مونده بود از قبل، که سعی کردم با این پاسخ، ذره‌ای از بی‌ادبی‌ خودم رو جبران کنم.